CEZA MUHAKEMESİ KANUNUNA GÖRE UZLAŞTIRMANIN UYGULANMASI
Ceza yargılaması anlamında uzlaştırma, belirli suçların işlenmesi halinde tarafların anlaştırılması sürecidir.
Sürecin tarafları:
a.)Suçu işlediği iddia olunan kişi (şüpheli veya sanık);
b.)Suçun mağduru (ölüm vb. halinde dolaylı olarak zarar gören yakınları yani suçtan zarar görenler);
durumundaki gerçek ve tüzel kişilerdir.
Müzakere süreci hâkim veya Cumhuriyet savcısı tarafından yürütülebileceği gibi bir uzlaştırmacı da atanabilir.
Cumhuriyet savcısı veya mahkeme tarafından doğrudan doğruya hukuk öğrenimi görmüş bir kimse uzlaştırmacı olarak atanablecğei gibi o yer Barosu tarafından bir avukatın uzlaştırmacı olarak atanması da istenebilir.
Uzlaştırma süreci, suçun uzlaştırma kapsamına giren suçlardan olup olmadığının yani TCK'nin 253. maddesinde sayılan:
a) Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlar;
b) Şikâyete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın, Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Kasten yaralama (üçüncü fıkra hariç, madde 86; madde 88),
2. Taksirle yaralama (madde 89),
3. Konut dokunulmazlığının ihlali (madde 116),
4. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (madde 234),
5. Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (dördüncü fıkra hariç, madde 239), suçları.
c.)Özel kanunlarda yer alıp ta şikâyete bağlı olmadığı halde kanunda açıkça uzlaştırmaya tabi olduğu yazılı bulunan suçlar;
arasında yer alıp almadığının tespiti ile başlar.
Burada dikkat edilmesi gereken husus: Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile, etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen suçlar ile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, uzlaştırma yoluna gidilemez.
Sürecin ikinci aşaması ise uzlaştırma teklifidir. Uzlaştırma teklifi, konuşturma aşamasında Mahkeme, soruşturma aşamasında ise Cumhuriyet savcısı veya talimatı üzerine adlî kolluk görevlisi tarafından hem şüpheli ve hem de mağdur/mağdurlara (veya suçtan zarar görene) yapılır. Cevap verme süresi 3 gün olan bu teklifin, kabul edildiği açıkça bildirilmemiş ise red edilmiş sayılır.
Uzlaştırma süreci tarafların birbirini anlamasını ve özellikle güçsüz durumda olduğu düşüncesindeki mağdurum kendisini ifade etmesini sağlayan gizli bir müzakere sürecidir. Süreç tamamen gönüllülük esasına dayandığından taraflardan birinin sürece katılmaması ya da çekilmesi uzlaştırmanın red edildiği anlamına gelir.
Uzlaştırma süreci başarısız sonuçlanmış ise yeniden uzlaştırma sürecine gidilmez.
Ancak sürecin başında teklifin red edilmesi veya devamı sırasında başarısız olması halinde dahi taraflar en geç iddianamenin düzenleninceye kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak uzlaştıklarını beyan edebilir ve uzlaştıklarını gösteren belgeyi savcıya verebilirler.
Süreç olumlu sonuçlanmış ise tarafların ne şekilde ve hangi koşullarda anlaştıklarını gösteren belge (atanmış ise uzlaştırmacı raporu) düzenlenir. Bu belgede anlaşma karşılığı şüpheli veya sanık tarafından bir edimin yerine getirilmesi (belirli bir miktar paranın verilmesi, belirli bir işin yapılması vb. ) koşuluna yer verilebilir.
Hakim veya Cumhuriyet savcısı, uzlaşmanın, tarafların özgür iradelerine dayandığını ve uzlaşma belgesinde şüpheli veya sanık tarafından yerine getirilmesi gereken edimin hukuka uygun olduğunu belirlerse raporu veya belgeyi mühür ve imza altına alarak soruşturma- kovuşturma dosyasında muhafaza eder.
Bu belgede yer alan edim peşin ödenecek bir para veya bir defalık bir işin yapılması olup ta para peşin ödenmiş veya iş hemen yapılmış ise soruşturma aşamasında Cumhuriyet Savcısı tarafından kovuşturmaya yer olmadığına ve eğer kovuşturma (mahkeme) aşamasında ise Mahkeme tarafından davanın düşmesine karar verilir.
Taraflar şüpheli tarafından verilecek paranın taksitle ödenmesine veya yapılacak işin sürekli- kısım kısım yapılmasına karar vermişlerse soruşturma aşamasında Cumhuriyet Savcısı tarafından kamu davasının açılmasının ertelenmesine ve eğer kovuşturma (mahkeme) aşamasında ise Mahkeme tarafından hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilir.
Sürecin tarafları:
a.)Suçu işlediği iddia olunan kişi (şüpheli veya sanık);
b.)Suçun mağduru (ölüm vb. halinde dolaylı olarak zarar gören yakınları yani suçtan zarar görenler);
durumundaki gerçek ve tüzel kişilerdir.
Müzakere süreci hâkim veya Cumhuriyet savcısı tarafından yürütülebileceği gibi bir uzlaştırmacı da atanabilir.
Cumhuriyet savcısı veya mahkeme tarafından doğrudan doğruya hukuk öğrenimi görmüş bir kimse uzlaştırmacı olarak atanablecğei gibi o yer Barosu tarafından bir avukatın uzlaştırmacı olarak atanması da istenebilir.
Uzlaştırma süreci, suçun uzlaştırma kapsamına giren suçlardan olup olmadığının yani TCK'nin 253. maddesinde sayılan:
a) Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlar;
b) Şikâyete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın, Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Kasten yaralama (üçüncü fıkra hariç, madde 86; madde 88),
2. Taksirle yaralama (madde 89),
3. Konut dokunulmazlığının ihlali (madde 116),
4. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (madde 234),
5. Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (dördüncü fıkra hariç, madde 239), suçları.
c.)Özel kanunlarda yer alıp ta şikâyete bağlı olmadığı halde kanunda açıkça uzlaştırmaya tabi olduğu yazılı bulunan suçlar;
arasında yer alıp almadığının tespiti ile başlar.
Burada dikkat edilmesi gereken husus: Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile, etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen suçlar ile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, uzlaştırma yoluna gidilemez.
Sürecin ikinci aşaması ise uzlaştırma teklifidir. Uzlaştırma teklifi, konuşturma aşamasında Mahkeme, soruşturma aşamasında ise Cumhuriyet savcısı veya talimatı üzerine adlî kolluk görevlisi tarafından hem şüpheli ve hem de mağdur/mağdurlara (veya suçtan zarar görene) yapılır. Cevap verme süresi 3 gün olan bu teklifin, kabul edildiği açıkça bildirilmemiş ise red edilmiş sayılır.
Uzlaştırma süreci tarafların birbirini anlamasını ve özellikle güçsüz durumda olduğu düşüncesindeki mağdurum kendisini ifade etmesini sağlayan gizli bir müzakere sürecidir. Süreç tamamen gönüllülük esasına dayandığından taraflardan birinin sürece katılmaması ya da çekilmesi uzlaştırmanın red edildiği anlamına gelir.
Uzlaştırma süreci başarısız sonuçlanmış ise yeniden uzlaştırma sürecine gidilmez.
Ancak sürecin başında teklifin red edilmesi veya devamı sırasında başarısız olması halinde dahi taraflar en geç iddianamenin düzenleninceye kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak uzlaştıklarını beyan edebilir ve uzlaştıklarını gösteren belgeyi savcıya verebilirler.
Süreç olumlu sonuçlanmış ise tarafların ne şekilde ve hangi koşullarda anlaştıklarını gösteren belge (atanmış ise uzlaştırmacı raporu) düzenlenir. Bu belgede anlaşma karşılığı şüpheli veya sanık tarafından bir edimin yerine getirilmesi (belirli bir miktar paranın verilmesi, belirli bir işin yapılması vb. ) koşuluna yer verilebilir.
Hakim veya Cumhuriyet savcısı, uzlaşmanın, tarafların özgür iradelerine dayandığını ve uzlaşma belgesinde şüpheli veya sanık tarafından yerine getirilmesi gereken edimin hukuka uygun olduğunu belirlerse raporu veya belgeyi mühür ve imza altına alarak soruşturma- kovuşturma dosyasında muhafaza eder.
Bu belgede yer alan edim peşin ödenecek bir para veya bir defalık bir işin yapılması olup ta para peşin ödenmiş veya iş hemen yapılmış ise soruşturma aşamasında Cumhuriyet Savcısı tarafından kovuşturmaya yer olmadığına ve eğer kovuşturma (mahkeme) aşamasında ise Mahkeme tarafından davanın düşmesine karar verilir.
Taraflar şüpheli tarafından verilecek paranın taksitle ödenmesine veya yapılacak işin sürekli- kısım kısım yapılmasına karar vermişlerse soruşturma aşamasında Cumhuriyet Savcısı tarafından kamu davasının açılmasının ertelenmesine ve eğer kovuşturma (mahkeme) aşamasında ise Mahkeme tarafından hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilir.
.jpg)
